źródła energii turbiny wiatrowe magazynowanie energii paliwa energetyczne bloki energetyczne transformatory produkcja i zużycie energii akumulacja energii elektrycznej rynek energii źródła odnawialne zmniejszenie emisji CO2 nadkrytyczne bloki węglowe analiza LCA rewitalizacja bloków 200MW energetyka wiatrowa względna oszczędność energii regulacje unijne
AKTUALNOŚCI
Poszukiwanie najmniejszych części materii oraz bezpieczna i przyjazna środowisku energetyka, wykorzystująca takie procesy, jak te zachodzące we wnętrzu Słońca to wyzwania, z którymi mierzą się pracownicy Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. Instytut ma 60 lat.
Jubileuszowe obchody zainaugurowało w piątek widowisko „Gwiezdny pył” w Centrum Kongresowym ICE Kraków dowodzące, że fizyka jest fascynująca i umożliwia dotarcie do największych tajemnic Wszechświata.
Instytut Fizyki Jądrowej (IFJ) powstał w 1955 r., kiedy władze wydały zgodę na lokalizację w Krakowie zakupionego w ZSRR cyklotronu U-120. Urządzenie zostało uruchomione trzy lata później. Współtwórcą i pierwszym dyrektorem Instytutu był prof. Henryk Niewodniczański, który często powtarzał swoim współpracownikom i uczniom: "zawsze można osiągnąć to, czego się bardzo chce, tylko dzieje się to zazwyczaj później niż zamierzaliśmy".
Obecnie placówka uczestniczy w najważniejszych międzynarodowych projektach w wielu obszarach badań. Od Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego uzyskała najwyższą kategorię naukową "A+" oraz status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego. W Instytucie pracuje 540 osób, w tym blisko 350 naukowców.
W 2013 r. na terenie IFJ powstało Centrum Cyklotronowe "Bronowice" z halą eksperymentalną, w której wiązki protonów z cyklotronu Proteus C-235 będą już wkrótce wykorzystywane w terapii nowotworów, a także w badaniach właściwości nowych materiałów, substancji biologicznych, odporności urządzeń elektronicznych na promieniowanie, a także w eksperymentach m.in. z zakresu fizyki jądrowej i radiobiologii.
"Nasz cyklotron rozpędza protony do takiej energii, że mogą one wniknąć w dowolne miejsce ludzkiego ciała" - mówił PAP dyrektor IFJ PAN prof. Marek Jeżabek. Chorzy z czerniakiem gałki ocznej od 2011 r. są w Instytucie poddawani radioterapii protonowej przy wykorzystaniu mniejszego cyklotron AIC 144. Z tej metody leczenia skorzystało do tej pory blisko 100 pacjentów. Po uruchomieniu Proteusa C-235 i kolejnych stanowisk do radioterapii protonowej w Centrum Cyklotronowym Bronowice będzie mogło być leczonych rocznie od 500 do 700 pacjentów.
Najważniejszym zadaniem Instytutu jest jednak prowadzenie badań podstawowych z fizyki, astrofizyki cząstek i fizyki jądrowej. Naukowcy z Krakowa uczestniczą w trzech spośród czterech wielkich, światowych eksperymentów prowadzonych w Europejskim Ośrodku Badań Jądrowych (CERN). Powstał tam Wielki Zderzacz Hadronów, a zderzenia protonów rejestruje detektor ATLAS. "To kolosalne przedsięwzięcie. Uczestniczymy razem z fizykami z AGH we wszystkich jego etapach, od powstania Wielkiego Zderzacza Hadronów, poprzez udział w budowie detektora, a obecnie jego obsługę, analizę danych i przygotowanie publikacji naukowych" - mówił prof. Jeżabek. "Badamy także tzw. cząstki piękne produkowane w Wielkim Zderzaczu Hadronów i w japońskim ośrodku KEK" - dodał.
Pracownicy Instytutu są zaangażowani także w eksperyment realizowany w międzynarodowym obserwatorium Pierre Auger w Argentynie, którego celem jest rejestrowanie promieniowania kosmicznego najwyższych energii oraz w projekt Cherenkov Telescope Array (CTA), w ramach którego w Krakowie powstał zbudowany przez polskich inżynierów prototyp małego teleskopu do badania kosmicznego promieniowania gamma.
"Staramy się uczestniczyć w budowie obiektów infrastruktury naukowej, co otwiera drzwi do najnowocześniejszych ośrodków badawczych" - mówił prof. Jeżabek. Krakowscy naukowcy współuczestniczą w budowie w Hamburgu lasera na swobodnych elektronach (European XFEL), który będzie dostarczać spójnego promieniowania rentgenowskiego. To pozwoli naukowcom oglądać trójwymiarowe obrazy struktur z rozdzielczością atomową. W najbliższych latach Polska chce się włączyć także w budowę Europejskiego Źródła Spalacyjnego w szwedzkim Lund, które będzie najsilniejszym na świecie źródłem neutronów do badań materii. Dzięki temu możliwe będą kolejne ważne odkrycia w obszarze nanotechnologii, nauk o życiu i środowisku, farmakologii i inżynierii materiałowej.
"Jeśli chodzi o wytwarzanie energii ze źródeł rozszczepialnych, czyli budowę i użytkowanie elektrowni jądrowych, Instytut chce, jeśli będzie taka potrzeba, pomagać państwu w monitorowaniu i zabezpieczeniu środowiska przed skażeniami promieniotwórczymi" - mówił dyrektor Instytutu.
Jak dodał prawdziwym wyzwaniem dla naukowców są zaplanowane na kilkadziesiąt lat badania, które mają doprowadzić do wykorzystania kontrolowanej reakcji syntezy termojądrowej. "Dzięki procesom, w których izotopy wodoru łączą się w jądra helu, wewnątrz Słońca wytwarzana jest energia, ale potrzeba do tego temperatury kilkaset milionów stopni Celsjusza. My chcemy znaleźć sposób, by taką energię móc bezpiecznie wytwarzać na Ziemi" - mówił prof. Jeżabek.
W IFJ PAN działają cztery laboratoria akredytowane, w tym Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej, które wykonuje m.in. badania bezpieczeństwa urządzeń do radiografii, mammografii i tomografii komputerowej.
Plany Instytutu na najbliższe lata to: rozwijanie współpracy międzynawowej i doprowadzenie do pełnego wykorzystania możliwości badawczych i terapeutycznych Centrum Cyklotronowego Bronowice. "Chciałbym, żeby Instytut był rozpoznawany jako jedno z kilkunastu miejsc w Europie, gdzie prowadzona jest terapia protonowa" – mówił prof. Jeżabek. "Mam też nadzieję, że w dziedzinie fizyki cząstek w najbliższym dziesięcioleciu wykorzystane zostaną możliwości, jakie daje Wielki Zderzacz Hadronów i dokonane zostaną nowe przełomowe odkrycia" – dodał.
PAP - Nauka w Polsce
źródło:naukawpolsce.pap.pl
« powrót do listy aktualności