Herbert Leopold GABRYŚ
Elektroenergetyka w Polsce 2018 … z wyników roku ubiegłego i wybrane z wyzwań
W artykule zamieszczono osąd stanu elektroenergetyki w Polsce na podstawie danych za rok ubiegły. Stwierdzono m. in., że: wskaźniki gospodarcze są dobre, zwiększa się efektywność energetyczna gospodarki, nie wystąpiły w roku ubiegłym przerwy w dostawach energii elektrycznej z przyczyn niedostatku generacji, oswoiliśmy się z rygorem podwyższonych norm, nie tylko z regulacji BAT, ale i Pakietu Zimowego, w strukturze produkcji energii elektrycznej łączna produkcja z OZE stanowiła w roku ubiegłym 14,1%; wyniki finansowe łączne sektora elektroenergetycznego zapewniają ponad 1/5 przychodów budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego w grupie przemysłu. Niewielkie zmiany w zużyciu paliw stałych nie burzą dotychczasowych tendencji w strukturze zużycia energii pierwotnej, gdyż za rok ubiegły paliwa stałe stanowią nadal nieco ponad 50%. Rok 2017 był od ponad 20 lat trzecim, po 2014 i 2016, rokiem mniejszej produkcji energii elektrycznej niż jej konsumpcja oraz rokiem z dodatnim saldem wymiany z zagranicą. Odnotowano znaczący przyrost mocy z fotowoltaiki – o 53,4%. Utrzymuje się tendencja pomniejszania cen energii elektrycznej na rynku hurtowym. Wolumen energii sprzedanej odbiorcom końcowym równy 133,7 TWh był większy niż rok wcześniej o 2,6%. Łącznie sektor elektroenergetyczny na działalności energetycznej wytwarzanie – obrót energią elektryczną i ciepłem – dystrybucja dla OSD – oraz sprzedaż energii elektrycznej dla POSD i PO wypracował zysk 7,82 mld, wyższy od tego z roku poprzedniego o nieco ponad 53%. To wyraźnie lepiej niż w roku 2017.
Słowa kluczowe: elektroenergetyka polska, wskaźniki gospodarcze w roku 2018
Andrzej BIELECKI
Duże turbiny wiatrowe z pionową osią obrotu – obiecująca innowacja
Alternatywne źródła energii, w tym energia odnawialna, w szczególności energia czysta, jawi się jako atrakcyjna alternatywa dla elektrowni cieplnych i jądrowych. Duże turbiny wiatrowe z poziomą osią obrotu mają istotne wady, które powodują, że ich eksploatacja jest kłopotliwa. Narzucającym się rozwiązaniem są turbiny z pionową osią obrotu, które mogą skutecznie pracować przy małych prędkościach wiatru oraz odznaczają się dużą sprawnością. Pod tym kątem zostały zaprojektowane przez firmę ANew Institute turbiny wiatrowe z pionową osią obrotu. Swoistym poligonem doświadczalnym była mała turbina ANew-S1. Skonstruowanie turbiny o dużej wydajność przy małych i średnich prędkościach wiatru było głównym celem projektantów i przytoczone w artykule dane wskazują, że cel ten został osiągnięty. Kolejną, nieco większą wersją turbiny z pionową osią obrotu jest model ANew-S1m. Na bazie turbiny ANew-S1 zaprojektowano dużą turbinę ANew-B1. Turbina wykonana zastała przez firmę Stalprodukt w ramach NCBiRowskiego projektu Demonstrator. Turbina została posadowiona w Miasteczku Śląskim i obecnie trwa jej rozruch. Konstrukcyjne podobieństwo wirników obu turbin pozwala żywić nadzieję, że wymienione w artykule zalety turbiny ANew-S1 zostaną zachowane w jej powiększonej wersji. Ostateczne rozstrzygnięcie przyniosą pomiary dokonane po ostatecznym uruchomieniu turbiny.
Słowa kluczowe: alternatywne źródła energii, turbiny wiatrowe, duże turbiny wiatrowe z pionową osią obrotu
Piotr PLIS, Mateusz SKUPIEŃ
Niezależna ekspertyza na rynku mocy – podejście praktyczne
W dniu 29 maja 2018 roku zakończyła się certyfikacja ogólna, a już 5 września 2018 roku rozpocznie się kolejny etap, którym jest certyfikacja do aukcji mocy. Właściciele jednostek fizycznych chcący zawrzeć umowę mocową z operatorem będą musieli złożyć dla swoich jednostek wniosek o wydanie certyfikatu potwierdzającego utworzenie jednostki rynku mocy oraz uprawniającego do udziału w aukcji. W tym celu konieczne będzie zebranie zestawu danych i dokumentów wymaganych zapisami Regulaminu rynku mocy, a od określonej grupy jednostek wymaga się przedstawienia niezależnej ekspertyzy. Artykuł specjalistów ENERGOPOMIARU wyjaśnia znaczenie niezależnej ekspertyzy w procesach rynku mocy oraz przedstawia jej obszary tematyczne i elementy, z jakich – w opinii autorów – powinna się składać.
Słowa kluczowe: rynek mocy, tworzenie jednostki rynku mocy, certyfikaty, ekspertyzy
Ryszard NOWICKI
Ocena stanu dynamicznego dużych turbozespołów parowych
Krajowa praktyka oceny stanu dynamicznego turbozespołów parowych jest realizowana w różny sposób w różnych elektrowniach. Do przełomu lat 80./90. ubiegłego wieku w tym celu wykorzystywano przede wszystkim pomiary drgań stojaków łożyskowych. Na początku lat 90. zaczęto wprowadzać pomiary drgań względnych wirników, natomiast w dalszym ciągu wykorzystywane były równolegle pomiary drgań sejsmicznych prowadzone dla stojaków łożyskowych. W artykule rozpatrzono następujące zagadnienia: API 670 i nadzór drganiowy dużych turbozespołów, podstawowe standardy ISO przydatne dla nadzoru drganiowego turbozespołów, proponowane kryterium wyboru rodzaju pomiaru drgań maszyn wirnikowych, instalację czujników drgań wału, tradycyjną instalację czujników drgań sejsmicznych, dewiacje w aplikacjach czujników drgań sejsmicznych, poprawną instalację czujników na turbinach dużych mocy, krajowe doświadczenia z pomiarami drgań absolutnych wirników, niepoprawną instalację czujników drgań na turbinach, zabezpieczenie turbozespołu na podstawie drgań. Stwierdzono, że możliwie najlepsze skonfigurowanie czujników na turbozespołach zapewnia możliwość najbardziej efektywnego wykorzystania systemu diagnostyki tak na etapie prób uruchomieniowych nowego bloku, jak i na okoliczność oceny poprawności przeprowadzonych prac remontowych w trakcie długich lat pracy bloku, a także umożliwia wczesne rozpoznawanie dewiacji ST.
Słowa kluczowe: duże turbozespoły parowe, ocena stanu dynamicznego, pomiary drgań stojaków łożyskowych, drgań względnych wirników, drgań sejsmicznych
Eugeniusz SROCZAN
Od wyłącznika do IoT – ewolucja funkcjonalności instalacji elektrycznych w budynkach
Kolejne zmiany technologiczne i funkcjonalne sprzętu i osprzętu instalacyjnego oraz przewodów instalacyjnych, a nade wszystko odbiorników energii, pozwalały na coraz bardziej efektywne przetwarzanie energii elektrycznej w postać energii końcowej. Nowe układy sterowania, bazujące na zminiaturyzowanych układach automatycznego sterowania zasilaniem odbiorników, umożliwiają optymalizację zużycia energii elektrycznej przez odbiorcę końcowego. Rozproszenie zarządzania poborem energii, możliwe dzięki zastosowaniu IoT, ma istotne znaczenie dla pracy sieci dystrybucyjnej, do której przyłączeni są prosumenci. Internet rzeczy wpływa również na podwyższenie poziomu komfortu odbiorcy energii elektrycznej i jednocześnie jej producenta – prosumenta.
Słowa kluczowe: instalacje inteligentne, prosument, instalacje fotowoltaiczne, internet rzeczy
Przemysław KORASIAK, Mateusz PŁAWECKI, Edward RÓWIŃSKI
Wytwarzanie energii elektrycznej przez samoorganizującą się kroplę płynu na powierzchni półprzewodnika
Innowacja technologiczna pod postacią bezpośredniej konwersji energii słonecznej w elektryczną odgrywa ważną rolę w procesie wytwarzania prądu. Wcześniejsze dyskusje nt zagięcia pasma w pólprzewodniku stykającym się z metalem oraz roztworami ciekłych elektrolitów zawierających pary redox o różnych potencjałach elektrochemicznych nie powinny przesłaniać faktu, że w warunkach naświetlania następuje absorpcja fotonów w fotoogniwie co powoduje wytworzenie ładunku swobodnego w obwodzie elektrycznym. Niniejszym chcielibyśmy zaproponować nowe zagięcie pasma w półprzewodnikach ZnO oraz Cu2O wywoływane przez ciekłą samoorganizującą się mikrokroplę roztworu soli fizjologicznej. Interfejs kropla/półprzewodnik, w warunkach oświetlenia 0,1 Wcm-2, wykazuje efekt fotowoltaiczny o wydajności 19-24% i zwiększonym wytwarzaniu prądu poprzez transport elektronów i dziur. Przedstawiamy również dowód teoretyczny i eksperymentalny, że architektura interfejsu kropla cieczy/półprzewodnik umożliwi mu działanie w charakterze generatora energii elektrycznej w niedalekiej przyszłości.
Słowa kluczowe: konwersja energii słonecznej w elektryczną, zagięcie pasma w półprzewodnikach, samoorganizująca się mikrokropla, zjawisko fotowoltaiczne, interfejs kropla cieczy/półprzewodnik
Jerzy HICKIEWICZ, Piotr RATAJ, Przemysław SADŁOWSKI
Gabriel Sokolnicki – w 140. rocznicę urodzin
W 2017 roku minęła 140. rocznica urodzin Gabriela Sokolnickiego. Był on uczniem prof. Romana Dzieślewskiego i niezwykle umiejętnie łączył pracę w przemyśle z działalnością dydaktyczną, jako profesor Politechniki Lwowskiej w latach 1921-1939. Później kontynuował pracę na lwowskiej uczelni technicznej (w Instytucie Politechnicznym, w który przekształcono w Politechnikę Lwowską po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną). W 1946 roku, w wieku 69 lat podjął trudną decyzję pozostania we Lwowie, tłumacząc to zaawansowanym wiekiem i pracował na uczelni aż do roku 1965. W okresie przedwojennym miał wielkie zasługi przy elektryfikacji Polski, zwłaszcza jej ówczesnych terenów południowo-wschodnich. Był wybitym działaczem Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Zajmował się przepisami i słownictwem elektrotechnicznym. Wielce szanowany, może być postacią, która łączy polskich i ukraińskich elektrotechników.
Słowa kluczowe: Gabriel Sokolnicki, historia elektrotechniki, Politechnika Lwowska, elektryfikacja