Jerzy TRZESZCZYŃSKI, Wojciech MURZYNOWSKI, Radosław STANEK
10 lat doświadczeń oraz perspektywy rozwoju LM System PRO+® platformy informatycznej wspierającej utrzymanie stanu technicznego urządzeń energetycznych
W Pro Novum od 10 lat jest rozwijane oprogramowanie, które kilka lat temu przybrało formę platformy informatycznej LM System PRO+®. Jej podstawę stanowi odpowiednio zaimplementowana diagnostyka tworzona systematycznie w Pro Novum od 27 lat. Towarzyszy jej zestaw programów, wyposażonych w funkcje zapewniające m.in. bezobsługową rejestrację historii eksploatacji, analizę warunków pracy oraz awaryjności. System integruje diagnostykę postojową i eksploatacyjną w sposób pozwalający na bieżącą aktualizację oceny stanu technicznego oraz weryfikację prognozy trwałości urządzeń i/lub ich elementów. System składa się z pakietów funkcjonalnych, które z kolei zbudowane są z odpowiednich modułów i funkcji. Wszystkie najważniejsze pakiety mogą funkcjonować autonomicznie, tj. niezależnie od pozostałych. System można elastycznie konfigurować, co pozwala uwzględniać szerokie spektrum potrzeb naszych Klientów oraz podlegające ciągłej ewolucji ich oczekiwania. W tym celu powstaje ver. 3.0 Systemu wyposażona w zestaw nowych, zaawansowanych funkcji, bardziej ergonomiczne interfejsy użytkownika oraz zoptymalizowane algorytmy przetwarzania danych.
Słowa kluczowe: platforma informatyczna LM System PRO+®
Dariusz MĘŻYK, Marek JAWORSKI
Diagnozowanie stanu naprężeń w elementach konstrukcyjnych rurociągów za pomocą efektu Barkhausena
Pomiary efektu Barkhausena za pomocą parametru v1 i Nc umożliwiają wyznaczenie zmian poziomu naprężeń w badanym materiale z dokładnością rzędu kilku procent, przy czym błąd bezwzględny wartości wskazanych naprężeń jest większy niż metody tensometrycznej i wynika głównie z ewentualnych różnic między wzorcem a badanym materiałem. Przedstawione wyniki pozwalają stwierdzić, iż zastosowanie efektu Barkhausena do oceny naprężeń w konstrukcjach takich jak grubościenne rurociągi instalacji ciśnieniowych jest w pełni wykonalne. Celowe jest przeprowadzenie większej serii badań na różnych materiałach z wykorzystaniem obu metod w celu opracowania sposobu pomiaru o pełnej powtarzalności uzyskiwanych wyników badań stanu naprężeń rurociągów pracujących w różnych warunkach obciążeń.
Słowa kluczowe: rurociągi energetyczne, badania poziomu naprężeń, efekt Barkhausena
Dariusz MĘŻYK
Eksploatacyjne uwarunkowania bezpiecznej pracy rurociągów pary
Rozwój nowoczesnych metod badawczych i narzędzi modelowania numerycznego pozwala monitorować postęp degradacji, a w konsekwencji umożliwia przewidywanie okresu żywotności elementu oraz instalacji ciśnieniowych. Wśród metod tych szczególnie użyteczne wydają się badania nieniszczące prowadzone bezpośrednio na obiekcie. Dodatkowo stosuje się procedury oceny z wykorzystaniem maszyn wytrzymałościowych z próbkami wyciętymi z badanych elementów (badania niszczące). Obliczenia MES pozwalają zbudować ogólny model zużycia rozpatrywanych obiektów pracujących powyżej temperatury granicznej, z uwzględnieniem czasowego zużycia od pełzania oraz zużycia termozmęczeniowego. Obecnie do oceny wytrzymałości i niezawodności elementów konstrukcyjnych zawierających pęknięcia wdraża się również narzędzia mechaniki pękania z procedury SINTAP i FITNET oraz metody akumulacji zniszczenia zmęczeniowego. Prowadzenie badań ma na celu kompleksową ocenę materiału z zastosowaniem nowoczesnych technik badawczych, prowadzącą do wczesnego wykrycia ewentualnych zmian mikrostruktury i własności wytrzymałościowych materiału badanych elementów kryterialnych, a w konsekwencji do oceny stopnia zużycia oraz prognozowania żywotności instalacji energetycznych. Pogorszenie własności wytrzymałościowych materiału nie powoduje jednoznacznej konieczności dokonania wymiany eksploatowanych elementów na nowe. W większości przypadków elementy te mogą pracować znacznie poza obliczeniowy czas pracy, co związane jest z istnieniem trwałości resztkowej. Na bezpieczeństwo i niezawodność eksploatacji obiektów energetycznych najistotniejszy wpływ ma stan wytężenia węzłów kryterialnych, co nierozerwalnie łączy się z prawidłowo prowadzoną polityką diagnostyczną.
Słowa kluczowe: energetyczne rurociągi pary, mikrostruktury materiałów rurociągów i ich zmiany, bezpieczna praca
Bogumił DUDEK, Tomasz E. KOŁAKOWSKI
Prace pod napięciem na wszystkich kontynentach
Dokonano obszernego przeglądu stosowanych rozwiązań i metod prac pod napięciem w wielu krajach świata. Jest to nowoczesna technika obejmująca wszystkie typy urządzeń, uwzględniająca konieczność ich eksploatacyjnych napraw, modernizacji lub wymiany, rokująca ciągły postęp i poszerzanie zastosowań bezpiecznych dla monterów i korzystnych z nieco innej perspektywy dla klientów, odbiorców energii elektrycznej. Na podstawie raportów organizacji międzynarodowych, w tym CIGRE, stwierdzono, że technika PPN nieustannie się rozwija i jest stosowana zarówno przez coraz więcej firm energetycznych jak i energetyki krajowe. Oceniono, że prace na liniach są dostatecznie opanowane, choć w wielu przypadkach trzeba się liczyć z koniecznością wytworzenia własnych elementów sprzętu niezbędnego do prac pod napięciem. Z praktyki wynika, że przeważnie dotyczy to osprzętu do układów izolacyjnych budowanych z wykorzystaniem drążków i lin izolacyjnych. Większość państw deklaruje także zainteresowanie wprowadzeniem prac pod napięciem na stacjach.
Słowa kluczowe: prace utrzymaniowe urządzeń elektrycznych, prace pod napięciem, bez wyłączeniowe metody prac
Paweł IWANIUK, Jacek SZTUKOWSKI , Mirosław SCHWANN
Wykorzystanie technologii PPN do montażu urządzeń AMI
Zastosowano nową, opracowaną i używaną w Polsce tylko przez firmę ENERGA-OPERATOR, technologię dla realizacji projektu AMI (Zaawansowanej Struktury Pomiarowej) w oparciu o główne wytyczne dotyczące przygotowania prac technicznych dla instalowania osprzętu AMI wg zasad IEEE na stacjach słupowych SN/nn przy wykorzystaniu techniki pracy pod napięciem. Dla osiągnięcia tego celu wykorzystano już istniejącą metodę PPN stosowaną do napowietrznych linii dystrybucyjnych SN z użyciem podnośnika o izolowanym wysięgniku oraz technologię PPN dla urządzeń nn. Prace, związane z instalacją w/wym urządzeń, stanowią proces składający się z kilku etapów. Pierwszym z nich, który musi być wykonany przed przystąpieniem do prac PPN, jest dokonanie wyboru napowietrznego transformatora prądowego (CT), a następnie zamontowanie szafki pomiarowej bilansującej oraz przewodów umieszczonych w rurkach izolacyjnych na strukturze podtrzymującej stację słupową SN/nn. Następnym krokiem będzie odizolowanie strefy prac zarówno dla poziomu SN jak i nn, co umożliwi rozpoczęcie etapu PPN. Teraz należy zamontować CT na przewodzie, co można wykonać na dwa sposoby: albo przez odłączenie obwodów odbiorczych nn lub przy pomocy izolowanego bocznika. Następnie podłącza się przewody napięciowe w szafce pomiarowej bilansującej. Wreszcie krokiem ostatnim jest usunięcie odizolowania strefy prac po skontrolowaniu prawidłowości wykonania całego zadania. W artykule opisano również problemy, z którymi zetknięto się w procesie rozwoju technologii PPN. Wystąpiły np. problemy z poluzowaniem, przy pomocy konwencjonalnego klucza izolowanego, śrub zaciskowych na wyjściach transformatora wytwarzanego przez powszechnie znanego w Polsce producenta. Operacja ta była niemożliwa do wykonania z uwagi na bardzo mały odstęp pomiędzy izolatorami przepustowymi transformatora nn. Znaleziono rozwiązanie problemu poprzez zaprojektowanie nowego klucza izolowanego, spełniającego wymagania technologii PPN oraz umożliwiającego wykonanie tego zadania. Wystąpiła także konieczność przeprojektowania przekładek izolacyjnych dla izolatorów przepustowych transformatorów nn.
Słowa kluczowe: AMI, szafka pomiarowa bilansująca, PPN, SN/nn, nowe technologie, napowietrzny transformator prądowy, stacja słupowa, zaciski transformatora
Jerzy NOWIKOW, Hubert NOWIKOW, Grzegorz MATUSIAK, Bogumił DUDEK
Indywidualne wyposażenie polskich monterów-elektryków w odzież ochronną 2 kl. ochrony przed zagrożeniami termicznymi spowodowanymi łukiem elektrycznym zgodnie z normą PN-EN 61482
Przedstawiono w zarysie statystykę wypadków przy pracy, które wydarzyły się w Polsce w latach 201-2011 podczas wykonywania prac elektrycznych. W latach 2010-2013 wykonano kilka prac studialnych zgodnych z założeniami PN-EN 61482, dotyczących indywidualnej odzieży ochronnej 2 klasy dla monterów-elektryków, zabezpieczającej przed zagrożeniami termicznymi spowodowanymi łukiem elektrycznym. Prace te obejmowały badania nad rękawicami elektrycznymi, odzieżą ochronną oraz hełmami z osłoną twarzy, a ich rezultaty potwierdziły efektywność tej ochrony. Pokazano najnowsze wyniki testów przeprowadzonych w polskich i niemieckich laboratoriach badawczych dla hełmów z zintegrowaną osłoną twarzy.
Słowa kluczowe: statystyki wypadków, prace pod napięciem, łuk elektryczny, ochrona ososbista przed zagrożeniami termicznymi spowodowanymi łukiem elektrycznym
Sławomir WIDLAS, Bogumił DUDEK
Koncepcja montażu pod napięciem głowic kablowych końcowych na słupach linii 110-400 kV
Projekty modenizacji i rekonstrukcji linii napowietrznych 110-400 kV są związane z intensywnym rozwojem infrastruktury w naszym kraju w ostatnich latach. Dotyczy to w szczególności budowy dróg, linii kolejowych, obiektów sportowych i kulturalnych i prowadzi do konieczności instalowania linii kablowych o różnej długości, które często wchodzą w gęstą zabudowę miejską. Rozwijająca się infrastruktura, jak i przepisy formalno-prawne, powodują trudności w pozyskaniu przestrzeni pod linie napowietrzne. Tak więc, pomimo wyższych kosztów, projekty oparte na zastosowaniu linii kablowych 110-400 kV są opracowywane dużo częściej niż w przeszłości, przy czym najczęściej oparte są one o linie kablowe 110 kV, których koszt budowy jest prawie dwa razy większych niż odpowiadające im linie napowietrzne. Pamiętać przy tym należy, że budowa linii kablowych wymaga prowadzenia prac instalacyjnych o wysokiej jakości, włączając w to głowice przyłączeniowe na słupach i struktury podtrzymujące stacje. W celu uniknięcia długotrwałych wyłączeń sieci, firmy energetyczne prowadzą prace koncepcyjne nad instalacją głowic przy pomocy technologii PPN, i te właśnie prace są opisane w niniejszym artykule. Omówione są także zasady bezpieczeństwa zawodowego i zagrożenia związane z zastosowaniem tego typu technologii.
Słowa kluczowe: technologia PPN, głowice kablowe
Grzegorz KOCHAN, Krzysztof LENARCZYK, Krzysztof KICZKAJŁO, Bogumił DUDEK
Wymiana istniejącego przewodu odgromowego typu OPGW w warunkach PPN. Nowy poligon treningowy w Olsztynie
Wymiana istniejącego przewodu odgromowego typu OPGW w warunkach PPN. Opisano metody i przykłady montażu światłowodowego przewodu odgromowego, przy pomocy różnych istniejących już i aktualnych metod, na liniach pod napięciem w Polsce i za granicą. Przedstawiono dodatkowo analizę pola elektromagnetycznego, indukowanego przez będącą w pobliżu linię pod napięciem, podczas zakładania przewodu OPGW. Zaprezentowano także nowowybudowany poligon treningowy w Olsztynie, przeznaczony do ćwiczenia bezpiecznych metod operacyjnych.
Słowa kluczowe: prace pod napięciem (PPN), optyczne przewody odgromowe, indukcja elektromagnetyczna, poligon treningowy
Wojciech LUBICKI, Bogumił DUDEK
80 lat polskiego doświadczenia w dziedzinie technologii PPN oraz impresje związane z wszystkimi 10 konferencjami ICOLIM
Stały rozwój technologii prac pod napięciem w Polsce rozpoczął się w roku 1975, kiedy w naszym kraju zaczęto korzystać z francuskich doświadczeń dotyczących linii nN, irlandzkich z liniami SN oraz doświadczeń Węgier, Niemiec, Rosji, Włoch i Stanów Zjednoczonych z liniami WN, tj. 110-750 kV. Z okazji 75-ej rocznicy rozpoczęcia prac tą metodą, polscy energetycy zorganizowali konferencję europejską ICOLIM’2008, a w roku 2013 obchodziliśmy w Polsce 80. rocznicę stosowania tych prac. Można tu również dodać, że konferencje międzynarodowe na ten temat są w Polsce organizowane począwszy od roku 1988. Autor, na podstawie swoich doświadczeń wyniesionych z uczestniczenia we wszystkich konferencjach ICOLIM (w latach 1992-2011), przedstawia przegląd referatów, wystaw, pokazów oraz życia towarzyskiego.
Słowa kluczowe: prace pod napięciem, praca w pobliżu elementów pod napięciem
Rafał CZAPAJ-ATŁAS, Bogumił DUDEK
Drony, mini- i mikrodrony – przegląd obszarów zastosowań bezzałogowych statków powietrznych dla potrzeb monitoringu i inspekcji, w szczególności w obszarze energetyki
Zaprezentowano stan zaawansowania w dziedzinie bezzałogowych statków powietrznych UAV zwanych dronami oraz obszary ich zastosowań. Szczególną uwagę poświęcono praktycznym zastosowaniom dronów w dziedzinie monitoringu i inspekcji w dziedzinie szeroko rozumianej energetyki. Dodatkowo opisano potencjalne nowe obszary zastosowań, zaawansowanie prac nad produkcją dronów w Polsce, a także przykłady zagrożeń dla obiektów energetycznych wynikające z niewłaściwego wykorzystania dronów. Artykuł podejmuje też próbę odpowiedzi na pytanie czy dotychczasowe postrzeganie dronów może zostać zmienione poprzez poszerzenie wiedzy na temat ich praktycznych zastosowań w działaniach pozamilitarnych.
Słowa kluczowe: bezzałogowy statek powietrzny, UAV, Unmanned Aerial Vehicle, dron, monitoring, inspekcja, eksploatacja obiektów energetycznych