Hanna KORDYACZNY, Iwona ŚPIEWAK
Nowoczesne technologie odazotowania spalin dla przemysłu i energetyki a zmieniające się regulacje środowiskowe
Wybór właściwej metody odazotowania spalin powinien opierać się na indywidualnych potrzebach i warunkach obiektu przeznaczonego do modernizacji. Technologia SCR jest na ogół stosowana na obiektach energetyki zawodowej o dużych mocach, natomiast technologia SNCR na średnich i mniejszych obiektach energetycznych i przemysłowych. Idealnym rozwiązaniem może okazać się instalacja SCR typu „Tail End”, wspólna dla dwóch lub więcej kotłów, mogąca odazotowywać spaliny niezależnie od indywidualnej pracy lub odstawienia każdego z wpiętych bloków.
Słowa kluczowe: technologie odazotowania spalin, porównanie metod odazotowania spalin, regulacje środowiskowe
Adam SMOLIK
Jak się nie ma co się lubi…
Autor podjął próbę uporządkowania wiedzy na temat bloków klasy 200 MW oraz problemów ich dalszej eksploatacji dłuższej perspektywie czasowej. Zwrócił uwagę na złożoność pojęcia rewitalizacji zarówno w aspekcie jej zakresu dla każdej jednostki, jak i wyboru jednostek do przedłużonej eksploatacji. Firma ENERGOPOMIAR zabrała głos jako niezależny ekspert. Program rewitalizacji bloków 200 MW należałoby poprzedzić merytoryczną dyskusją. Jej celem nadrzędnym powinno być osiągnięcie konsensusu nie tylko w sprawie bloków 200 MW, ale modelu energetyki w ogóle.
Słowa kluczowe: bloki 200 MW, rewitalizacja, ENERGOPOMIAR
Marek SZADKOWSKI, Andrzej WARACHIM
Ochrona przed skutkami łuku elektrycznego
Skutkiem zjawisk towarzyszących łukowi elektrycznemu jest zniszczenie wszystkich urządzeń znajdujących się w pobliżu łuku oraz uszkodzenie różnych narządów człowieka i w konsekwencji nawet jego śmierć. W artykule scharakteryzowano system ochrony pracownika przed łukiem elektrycznym z uwzględnieniem sposobów eliminacji lub minimalizacji zagrożenia. Opisano środki pomocnicze oraz środki ochrony osobistej.
Słowa kluczowe: łuk elektryczny, skutki łuku elektrycznego, sposoby ochrony
Antonina KIELECZAWA, Michał BIAŁECKI, Radosław IZAKIEWICZ, Józef OSIO, Wojciech NOIŃSKI, Piotr PIETRAS, Roman SKAKOWSKI, Dariusz WOJTANOWICZ, Michał WITEK, Wojciech SZUBERT, Edward ZIAJA
Trendy rozwojowe Systemu Automatyki MASTER
Przedstawiono rozwój systemu automatyki MASTER w zakresie istniejących programowych modułów funkcjonalnych dotyczących interfejsu użytkownika, bezpieczeństwa obsługi obiektów przemysłowych oraz integracji z systemami innych producentów. Omówiono rozwój systemu MASTER w obszarze nowych strategii, w tym prac w zakresie DCS MASTER oraz wykorzystywania sieci internetowych w zdalnej operatorskiej obsłudze obiektów przemysłowych.
Słowa kluczowe: systemy automatyki, układy zabezpieczeń, stacje operatorskie, stacje procesowe, interfejs użytkownika, DCS
Donat ZEMEŁKO, Tadeusz MĄCZKA, Mariusz LIPIŃSKI, Edward ZIAJA
Narażenia środowiskowe urządzeń AKPiA w warunkach eksploatacji obiektów energetycznych
Omówiono podstawowe narażenia środowiskowe, które mogą negatywnie oddziaływać na urządzenia AKPiA eksploatowane na obiektach energetycznych oraz dokonano przeglądu normalizacji z zakresu ochrony środowiskowej urządzeń. Przedstawiono możliwości badawcze laboratorium IASE sp. z o.o. Szczególną uwagę poświęcono narażeniom elektromagnetycznym, uwzględniając zagadnienia kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) w aspekcie bezpieczeństwa i stabilności pracy obiektów energetycznych, również wchodzących w skład Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
Słowa kluczowe: narażenia środowiskowe, ochrona środowiskowa urządzeń, kompatybilność EMC, obiekty energetyczne
Maciej KIELIAN, Robert LIS
Przegląd sposobów szybkiej regulacji mocy mechanicznej turbiny parowej oraz metod jej realizacji w celu zachowania stabilnej pracy systemu elektroenergetycznego
Przedstawiono zestawienie metod prowadzenia szybkiej regulacji turbiny parowej, współpracującej z generatorem dużej mocy, które zostały opracowane w celu zapewnienia stabilności pracy turbogeneratora przy wystąpieniu znacznych zakłóceń w odbiorze mocy przez system elektroenergetyczny. Szybka regulacja turbiny parowej ma na celu efektywne zmniejszenie jej mocy mechanicznej w celu utrzymania w ruchu danej jednostki wytwórczej. Metody szybkiej regulacji turbiny parowej zostały opracowane jako alternatywa do obecnie stosowanych rozwiązań, takich jak urządzenia FACTS (Flexible Alternating Current Transmission System), rezystorów hamujących czy awaryjnego odstawienia bloku energetycznego. Ze względu na korzyści, głównie ekonomiczne, wynikające z ich zastosowania, pozyskały zainteresowanie ośrodków naukowych i przemysłowych na całym świecie, np. Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E).
Słowa kluczowe: szybka regulacja turbiny parowej, fast valving, stabilność systemu elektroenergetycznego
Piotr STAWSKI, Edward ZIAJA
Hybrydowe układy zasilania stacji ładowania pojazdów elektrycznych
W ostatnich latach w wielu krajach podejmuje się działania w celu ograniczania emisji w sektorze komunikacji i transporcie samochodowym poprzez wzrost udziału pojazdów elektrycznych (transport e-mobility). Zwiększenie udziału pojazdów elektrycznych w rynku wymaga budowy wielu odpowiednich stacji ładowania. Może również wymagać rozbudowy/modernizacji układów sieciowych z uwagi na znaczący wpływ procesów ładowania na pracę sieci dystrybucji energii elektrycznej. W artykule dokonano przeglądu problematyki ładowania pojazdów elektrycznych i ich wpływu na sieć dystrybucyjną. Omówiono różne przykłady hybrydowych układów zasilania tych stacji, tj. układów, dla których energię pobiera się z sieci dystrybucyjnej oraz dodatkowo z lokalnych źródeł rozproszonych.
Słowa kluczowe: pojazdy elektryczne, stacje ładowania, układy hybrydowe, generacja rozproszona
Jarosław KLUCZNIK, Dariusz KOŁODZIEJ, Tomasz OGRYCZAK, Paweł ROZENKIEWICZ
Algorytmy współpracy układów regulacji farm wiatrowych z układami regulacji ARST
Przedstawiono analizę wariantów współpracy układów regulacji farm wiatrowych z układami regulacji napięcia i mocy biernej zainstalowanymi w stacjach elektroenergetycznych i w stacjach przyelektrownianych. Na podstawie wybranych przykładów, symulacji i analiz przedstawiono wytyczne do algorytmów współpracujących i skoordynowanych ze sobą układów regulacji.
Słowa kluczowe: ARST, URST, regulacja napięcia, regulacja mocy biernej, farmy wiatrowe
Jacek JEMIELITY, Łukasz CZAPLA, Dariusz KOŁODZIEJ, Tomasz OGRYCZAK
Stanowisko testowe do badania układów automatyki sieciowej
W ramach prac własnych w Oddziale Gdańskim Instytutu Energetyki opracowano pakiet autorskiego oprogramowania SysView, będący specjalistycznym systemem SCADA przeznaczonym do testowania, uruchamiania i wdrażania systemów automatyki sieciowej, a zwłaszcza układów regulacji napięcia w sieci elektroenergetycznej. Zaproponowane rozwiązania cechują się dużą elastycznością symulowania środowiska pracy badanej automatyki sieciowej na stacji elektroenergetycznej lub w elektrowni.
Słowa kluczowe: SCADA, HMI, LabVIEW, Hardware-in-the-loop
Jacek JEMIELITY, Łukasz CZAPLA, Mateusz DROP
Laboratoryjny wielokanałowy generator sygnałów trójfazowych
Przedstawiono wyniki pracy statutowej wykonanej w Instytucie Energetyki Oddział Gdańsk w roku 2015. Opisano rezultat projektu budowy stanowiska laboratoryjnego z wielokanałowym generatorem przebiegów napięć i prądów trójfazowych, przeznaczonego do symulacji sygnałów pomiarowych z obwodów wtórnych popularnych w energetyce przekładników prądowych i napięciowych. Urządzenie umożliwia dodatkowo symulację stanów odwzorowania kilkuset sygnałów dwustanowych, jednobitowych lub dwubitowych. Urządzenie jest zdalnie sterowane przez standardowy sieciowy interfejs komunikacyjny IEC 60870-5-104. Potrzeba zbudowania generatora przebiegów napięć i prądów trójfazowych dla kilkunastu punktów pomiarowych pojawiła się podczas realizacji w Instytucie Energetyki Oddział Gdańsk stanowiska przeznaczonego do testów układów automatyki sieciowej. Dostępne kosztowne kalibratory sygnałów trójfazowych umożliwiają symulację napięć i prądów wyłącznie w jednym punkcie pomiarowym. Urządzenia wielokanałowe nie są komercyjnie dostępne.
Słowa kluczowe: PMU, SCADA, FFT, PRN, LabView
Krzysztof CHLEBOWSKI, Zygmunt PARCZEWSKI
Innowacyjność w strategii rozwoju przedsiębiorstwa – aspekty wybrane
W praktyce zarządzania coraz częściej podkreślana jest rola innowacji w rozwoju przedsiębiorstw. W artykule przedstawiono istotne powiązania pomiędzy dwoma głównymi kategoriami innowacyjności a strategią rozwoju przedsiębiorstwa. Zasygnalizowano potencjalną rolę innowatorów, rekrutujących się z innowacyjnie nastawionych pracowników spółki, którzy mogą okazać się kluczowym czynnikiem sukcesu we wdrażaniu strategii rozwoju. Stwierdzono, że zaciera się postrzeganie elektroenergetyki jako branży tak specyficznej, że nie można do niej zastosować ogólnie dostępnych narzędzi i metod zarządzania strategicznego.
Słowa kluczowe: innowacyjność oddolna, innowacyjność odgórna, kreowanie wartości
Jerzy TRZESZCZYŃSKI
Diagnostyka 4.0 wspierająca przedłużanie eksploatacji bloków 100 MW – 360 MW
Jeśli przyjąć, że jedną z cech Gospodarki 4.0 jest elastyczne dostosowanie się do potrzeb Klienta, to energetyka, także polska, znalazła się w obszarze standardów 4.0. Elastyczne dostosowywanie się do potrzeb rynku/klienta dotyczy poszczególnych bloków energetycznych, a nawet urządzeń. Zapewnienie efektywnej produkcji/wytwarzania to wyzwanie nie tylko dla obszaru generacji elektroenergetycznego biznesu, ale także dla utrzymania stanu technicznego, w tym diagnostyki. Pro Novum od ponad 10-ciu lat rozwija ten rodzaj diagnostyki opracowując standardy badań i oceny, implementując je w formie software’u oraz organizując wymianę informacji i wiedzy w skali grupy energetycznej oraz KSE. Dla Elektrowni 4.0 rozpoczęliśmy prace nad platformą informatyczną LM System PRO+® ver.4.0 – będziemy wyposażać ją w algorytmy sztucznej inteligencji. Jesteśmy otwarci na współpracę, zwłaszcza w zakresie najbardziej intelektualnie zaawansowanych metod analitycznych.
Słowa kluczowe: Diagnostyka 4.0, standardy badań i oceny, LM System PRO+ ver.4.0
Jerzy TRZESZCZYŃSKI, Paweł GAWRON, Wojciech MURZYNOWSKI
Wytyczne przedłużania eksploatacji zmodernizowanych bloków 100 MW – 360 MW
Przedłużanie eksploatacji bloków 100 MW - 360 MW to zespół działań o charakterze technicznym, prawnym oraz ekonomicznym. Na ogół podkreśla się znaczenie problemów prawnych, tj. redukcji emisji w celu spełnienia limitów określonych przez dyrektywy UE. Życie pokazuje jednak, że co najmniej tak samo ważne są uwarunkowania techniczne, jak i ekonomiczne. Prawo można zmieniać, jeśli prowadzi się skuteczną politykę. Zapewnienie wysokiej dyspozycyjności długo eksploatowanych urządzeń, przy regulacyjnym trybie pracy, w czasie przekraczającym znacznie trwałość obliczeniową nie jest zadaniem prostym, jeśli realizować je przy nakładach dostosowanych do możliwości finansowych elektrowni wynikających z aktualnych i dających się przewidzieć cen za energię elektryczną i cieplną. Wychodząc z założenia, że ostatecznie o przydatności do dalszej eksploatacji zadecydują czynniki ekonomiczne i techniczne Pro Novum przygotowało w latach 2013 - 2016 dwie wersje „Wytycznych…” rekomendując odpowiednie do potrzeb techniczne standardy badania i oceny stanu technicznego, analizy ryzyka oraz wymiany informacji, wiedzy i doświadczeń użytkowników bloków 100 MW - 200 MW. Znaczna ich część została zweryfikowana w praktyce.
Słowa kluczowe: przedłużanie eksploatacji zmodernizowanych bloków 100 MW - 360 MW, wytyczne Pro Novum
Kamil STASZAŁEK, Radosław STANEK
Monitorowanie warunków eksploatacji kotłów na blokach 200 MW w celu oceny wpływu pracy regulacyjnej na stan techniczny ich wybranych elementów i węzłów konstrukcyjnych
Charakter pracy bloków 200 MW na przestrzeni lat uległ dużym zmianom. Bloki zaprojektowane do pracy podstawowej od dłuższego czasu pracują w trybie regulacyjnym, tj. w szerokim zakresie obciążeń, przy zwiększonej liczbie odstawień i uruchomień oraz postojów o różnym, trudnym do zaplanowania czasie. Konsekwencją wymagań elastycznej pracy przez operatora KSE może być przyspieszona utrata trwałości głównych elementów/węzłów konstrukcyjnych bloków, w tym zwłaszcza kotłów, które ze względu na konieczność spełnienia wymagań emisyjnych pracują od dłuższego czasu w trudniejszych niż projektowe warunkach. Powinno to znaleźć swoje odzwierciedlenie zarówno w polityce remontowej jak i w diagnostyce. W artykule przedstawiono doświadczenia Pro Novum związane z monitorowaniem warunków pracy wybranych elementów kotłów na blokach 200 MW przy wsparciu systemu diagnostycznego LM System PRO+®.
Słowa kluczowe: bloki 200 MW, eksploatacja kotłów, LM System PRO+
Ewald GRZESICZEK, Sławomir RAJCA
Uszkodzenia turbozespołów powodowane pracą regulacyjną oraz długotrwałymi postojami
Stan techniczny turbiny powinien być przedmiotem szczególnej troski każdego jej użytkownika. Zależy on od wielu czynników, między innymi od konstrukcji turbiny, zakresu i sposobu prowadzania diagnostyki, jakości remontów, warunków eksploatacji. Wiadomo, że warunki eksploatacji turbin parowych uległy w ostatnich latach poważnym zmianom; wiele turbin pracuje w intensywnej regulacji, obniża się ich minima techniczne, zwiększa liczbę uruchomień, odstawia na dłuższe postoje. Podczas badań diagnostycznych, które Pro Novum prowadzi już od 30 lat, wykrywane są liczne uszkodzenia o charakterze eksploatacyjnym, wśród których można wyodrębnić te, których źródłem jest praca w intensywnej regulacji oraz długotrwały postój. W artykule przedstawiono wybrane przykłady uszkodzeń turbozespołów wraz ze wskazaniem ich źródła oraz możliwościami ograniczenia negatywnego wpływu obecnych warunków eksploatacji na niezawodność (dyspozycyjność), a także na bezpieczeństwo.
Słowa kluczowe: uszkodzenia turbozespołów, praca regulacyjna, badania diagnostyczne Pro Novum
Rafał SZYJA, Bartosz BORCZ
Przedłużanie eksploatacji instalacji rurociągowych ponad czas obliczeniowy na podstawie wytycznych UDT oraz Pro Novum
Integracja metodyk postępowania opisanych w „Wytycznych…” UDT oraz Pro Novum może być podstawą do bezpiecznego przedłużania eksploatacji długo eksploatowanych instalacji rurociągowych, jak również dodatkowych korzyści, zwłaszcza w zakresie uwzględnienia warunków produkcyjnych i bieżącego monitorowania stanu technicznego oraz systemowego zarządzania wiedzą. W artykule przedstawiono przykład wdrożenia omawianego podejścia.
Słowa kluczowe: przedłużanie eksploatacji instalacji rurociągowych, wytyczne UDT i Pro Novum